دندان مصنوعی یا دست دندان کامل، یک وسیله متحرک است که می‌تواند دندان‌های کشیده شده را جایگزین کند و زیبایی، تکلم و جویدن فرد را بهبود دهد.

افرادی که تمام یا بخشی از دندان‌های خود را کشیده‌اند، یا در اثر ضربه و تصادف دندانهایشان را از دست داده‌اند، به مرور دچار افتادگی صورت می‌شوند و ظاهر پیرتری پیدا می‌کنند. دست دندان مصنوعی در این افراد باعث حمایت عضلات لب می‌شود،چروکهای اطراف دهان باز می‌شوند و صورت پرتر به نظر می‌رسد. بنابراین، فرد ظاهر جوانتری پیدا می‌کند.

علاوه بر این دندانهای یکدست و مرتب، لبخند را زیباتر میکند و اعتماد به نفس فرد را افزایش می‌دهد.
بیماران بدون دندان به‌علت مشکلات جویدن، نمی‌توانند بسیاری از غذاها مثل گوشت و سبزیجات را مصرف کنند. بنابراین در معرض سوءتغذیه یا مشکلات گوارشی ناشی از هضم نامناسب هستند. جایگزین کردن دندانها به کمک دست دندان کامل با بهبود تغذیه و دریافت ویتامینها و هضم خوب غذا سلامت کلی فرد را هم بهبود می‌دهد.

انواع دندان مصنوعی کامل:

1. دندان مصنوعی کامل متحرک (یا دست دندان کامل) :

اگر بیمار تمام دندانهای یک فک یا هر دو فک را کشیده باشد، می‌تواند از دست دندان مصنوعی کامل فک بالا یا پایین استفاده کند.

چه مدت بعد از کشیدن دندان میتوان دندان مصنوعی گذاشت؟

معمولا لازم است حدود 2-1 ماه از کشیده شدن دندانها بگذرد تا بافت لثه کاملا ترمیم شود.

اگر بیمار به علت فعالیت‌های اجتماعی، نتواند مدتی را برای دریافت پروتز نهایی صبر کند، می‌تواند موقتا از دندان مصنوعی فوری استفاده کند. به این صورت که قبل از کشیدن دندانها، از فک قالبگیری می‌شود و پروتزی برای بیمار ساخته می‌شود تا بلافاصله بعد از کشیدن دندان، به وی تحویل داده شود. نقطه ضعف دندان مصنوعی فوری این است که درمان موقتی است. چون به مرور با ترمیم زخم محل کشیدن دندانها و جمع شدن لثه‌ها، شل می‌شود و نیاز است که بعد از مدتی مجددا یک پروتز دیگر ساخته شود یا همان پروتز را با افزودن یک لایه به داخل ( ریلاین ) تنظیم کنیم.

در صورتیکه مدت زیادی از کشیده شدن دندانها گذشته باشدو استخوان فک از بین رفته باشد، معمولا نیاز است که از دو پیچ به نام ایمپلنت دندان در فک استفاده شود تا دست دندان به کمک آن گیر بیشتری داشته باشد.

2- دندان مصنوعی تکه ای (دندان مصنوعی پارسیل) :

اگر بیمار در هر فک تعدادی دندان باقی‌مانده داشته باشد، می‌تواند از دندان مصنوعی تکه ای متحرک یا ایمپلنت دندان استفاده کند.

معمولا دندانهای از دست رفته را روی یک پایه پلاستیکی همرنگ لثه قرار می‌دهند و این پلاک متحرک با کمک دندانهای باقی مانده داخل دهان، گیر می‌کند.

3- دندان مصنوعی تک دندان (روکش دندان ) یا چند دندان (بریج دندان):

اگر فقط یک دندان دچار تخریب زیاد شده باشد می‌توان با قرار دادن روکش دندان بر روی آن، ساختار آن را بازسازی کرد. این نوع از پروتزهای دندانی، ثابت هستند و روی دندان می‌چسبند.

در صورتیکه یک دندان کشیده شده باشد، با یک پل سه تایی، دندانهای کناری را تراش داده و یک روکش سه واحدی را قرار می‌دهیم.

– ایمپلنت دندان یا اوردنچر:
اگریکی یا تعداد زیادی دندان از دست رفته باشد، و بیمار نخواهد که از پلاک متحرک استفاده کند، بهترین روش استفاده از یک یا چند ایمپلنت دندان است. در این روش برخلاف بریج دندان، هیچ آسیبی به دندانهای کناری وارد نمی‌شود. و برخلاف پلاکهای متحرک، در دهان ثابت می‌ماند.

مقایسه ایمپلنت با پروتز متحرک:

1- بازسازی دندانها با کمک ایمپلنت ظاهر طبیعی تری نسبت به پروتز متحرک دارد.

2-ایمپلنت دندان کاملا محکم است و پروتز روی آن لق نمی زند و شل نمی شود.

3- ایمپلنت دندان از تحلیل استخوان باقی مانده فک جلوگیری می کند.

4- ایمپلنت دندان نیاز به چسب دندان مصنوعی برای محکمتر شدن ندارد.

بهترین رنگ دندان مصنوعی:

انواع رنگ دندان مصنوعی در بازار وجود دارد. اما رایجترین آنها:

دندان مصنوعی رنگ بلیج: این رنگ بسیار سفید و روشن است و تنها برای افراد جوان توصیه می شود.

دندان مصنوعی سفید : رنگ سفید درجه بندی های مختلفی دارد. اگر رنگ پوست شما خیلی روشن است، می توانید از انواع روشنتر استفاده کنید.

دندان مصنوعی شبیه طبیعی: اگر پوست گندمی یا تیره تر دارید، از درجه بندی رنگی که کمی زردتر است استفاده کنید.

دندان مصنوعی صدفی: دندانهایی که براق و درخشانتر هستند و معمولا زیبایی قابل قبولی دارند.

اگر بیمار عکسهایی از دندانهای طبیعی سابق خود داشته باشد، خوب است که آن را به دندانپزشک خود نشان دهد. به این ترتیب می‌توان فرمی از دندان را انتخاب کرد که به دندانهای اصلی بیمار شبیه تر باشد و آن را بیشتر دوست داشته باشد.

عادت کردن به دندان مصنوعی: راه حل مشکلات بعد از گذاشتن دندان مصنوعی:
این نکته که دست دندان مصنوعی در ابتدا ابزاری جدید، حجیم و غیرعادی است کاملا طبیعی است و روند تطابق عضلات و بافت‌های دهان با آن کمی طول می‌کشد. در افراد بسیار جوان یا افراد بسیار مسن ممکن است زمان بیشتری برای عادت کردن به آن لازم باشد.

اما رعایت نکات زیر به تطابق بهتر با پروتز کمک می‌کند:

به راهنمایی دندانپزشک در مورد نحوه گذاشتن و برداشتن پروتز دقت کنید. بهتر است که ابتدا دستها را به خوبی بشویید و با کمک هر دو دست پروتز را در دهان خود قرار دهید.
در ابتدا از غذای نرم تر به جای غذای سفت استفاده کنید. از برنج کاملا پخته به جای تهدیگ و از نان نرم به جای نان برشته استفاده کنید. میوه های سخت مثل سیب را رنده یا پوره کنید و بدانید کمی نیاز به صبر و تحمل دارید تا بخوبی به این دندانها عادت کنید.
لقمه های غذایی را کوچکتر انتخاب کنید و به صورت دوطرفه بجوید. در صورتیکه استخوان فک تحلیل زیادی داشته باشد، جویدن یک طرفه باعث جابجایی و حرکت الاکلنگی دندان مصنوعی می‌شود.
از خوردن خوراکی‌های چسبناک مثل گز، سوهان، آدامس و تافی پرهیز کنید.
حرف زدن با دندان مصنوعی:  ممکن است در اولین روز گذاشتن دست دندان کامل تلفظ بعضی حروف مثل ( س ) و ( ش ) دشوار باشد. سعی کنید روزی چند بار با صدای بلند از عدد سی تا چهل بشمارید و به این ترتیب روی تلفظ حرف ( س ) مسلط خواهید شد.
دندان مصنوعی روزهای اول ممکن است باعث افزایش ترشح بزاق شود. این اتفاق طبیعی است و به علت تحریک غدد بزاقی رخ می‌دهد. آن را ببلعید و کم کم این روال عادی خواهد شد.
حالت تهوع دندان مصنوعی: دست دندان مصنوعی و حالت تهوع یکی از مشکلات دست دندان فک بالا است. گاهی به علت بلندی لبه انتهایی دست دندان، به بیمار حالت تهوع دست می دهد. لازم است که این بخش توسط دندانپزشک کمی کوتاه شود.

دندان مصنوعی و زخم لثه:

بعد از جلسه تحویل، از بیمار خواسته می‌شود تا بمدت چند روز به صورت دائمی از دست دندان کامل خود استفاده کند تا در صورتیکه هنوز در نقاطی بلندی یا زدگی وجود دارد اصلاح شود.

اگر در قسمت زیرین پروتز یا به صورت شایعتر در لبه‌ها جای زخم دندان مصنوعی دیده شود، نیاز به کمی اصلاح توسط دندانپزشک وجود دارد که در جلسه نهایی برطرف می‌شود. در این موارد شخص اظهار میکند که  ” دندان مصنوعی لثه ام را زخم میکند ” نکته مهم این است که بیمار هرگز نباید سعی در اصلاح زدگی‌ها کند چراکه احتمال آسیب به پروتز دندان یا شکستن آن در این صورت وجود دارد.

دندان مصنوعی را چگونه نگهداری کنیم؟ دندان مصنوعی را چگونه تمیز کنیم؟

چگونه دندان مصنوعی را تمیز کنیم؟ دست دندان مصنوعی را باید کاملا تمیز نگه دارید. بعد از مصرف غذا، آن را با یک مسواک نرم ( ترجیحا مسواک مخصوص پروتز دندان) تمیز کنید. بهتر است از آب و مایع ملایم دستشویی به صورت مایع یا کف یا فوم استفاده کنید. و به آرامی دست دندان را با آن بشویید. خمیردندان خصوصا خمیردندان سفیدکننده و مواد پاک کننده قوی خانگی نباید برای تمیز کردن دست دندان استفاده شود. از آب داغ روی دندان مصنوعی نباید استفاده کرد، چون باعث تغییرشکل آن می‌شود.
بهتر است موقع شستن دست دندان، یک ظرف آب را زیر دستتان قرار دهید تا اگر از دستتان افتاد، روی سطح سخت سرامیک به زمین نخورد. شایعترین علت شکستن پروتز دندان، ضربه خوردن آن است.