جراحی های داخل دهانی
جراحی دندان عقل
کشیدن دندان عقل، یکی از رایجترین درمانها در مطب دندانپزشکی است. دندان عقل آخرین دندان آسیای بزرگ است که در اواخر سنین نوجوانی در محیط دهان رویش میکند. بیشتر افراد 4 دندان عقل دارند، اما ممکن است بعضی جوانه یک یا حتی هر 4 تا دندان عقل را به طور مادرزادی نداشته باشند.
آیا کشیدن دندان عقل ضروری است؟
اگر دندان عقل شرایط زیر را داشته باشد، نیازی به کشیدن یا جراحی ندارد:
- دندان عقل کاملا سالم باشد و دندان عقل مقابل هم داشته باشد که بتوان عمل جویدن را با آن انجام داد. اگر یکی از دندانهای عقل کشیده شود، دندان مقابل را هم باید خارج کرد. چرا که دندان مقابل شروع به رویش بیش از حد میکند و مشکلاتی را ایجاد می کند.
- دندان کاملا رویش کرده باشد و در بافت لثه اطراف گیر نیفتاده باشد.
- دسترسی کافی برای انجام بهداشت دهان مثل مسواک زدن و نخ دندان کشیدن داشته باشد.
در صورتیکه هر کدام از این شرایط وجود نداشته باشد، دندان عقل باید کشیده شود. اما اگردندان عقل پوسیده شود ولی رویش کافی داشته باشد و تنها کمی پوسیده شده باشد، می‌توان با ترمیم دندان ، مانع از کشیدن آن شد. مواد مختلفی برای این ترمیم قابل استفاده هستند. ترمیم ممکن است با کامپوزیت (مواد همرنگ دندان) یا آمالگام (مواد فلزی) انجام شود.
ترس از کشیدن دندان عقل:
اگر شما هم از کشیدن دندان عقل و عوارض بعد از جراحی دندان عقل نهفته می ترسید کافیست اطلاعات دقیقی به دست بیاورید تا بدانید آن قدر هم که شما فکر می کنید، وحشتناک نیست. ادامه این مقاله را بخوانید، علاوه بر این در صورتی که از تمام درمانهای دندانپزشکی می ترسید، راهکارهای غلبه بر ترس از درمانهای دندانپزشکی را مطالعه کنید.
انواع دندان عقل:
دندانهای عقل در سن 23-18سالگی شروع به رویش می‌کنند. بر اساس میزان رویش ممکن است: رویش یافته، نیمه نهفته یا نهفته باشد.
1. دندان عقل رویش یافته:
اگر فضای کافی و مناسبی برای درآمدن داشته باشند، به آنها رویش یافته می‌گوییم. دندان عقل رویش یافته، اگر شرایط گفته شده در بالا را داشته باشد، نگهداری می شود.
2.دندان عقل نیمه رویش یافته:
در صورتیکه دندان عقل فضای کمی برای رویش داشته باشد، بخش از آن در دهان دیده می شود و بخشی از آن زیر لثه گیر می‌افتد، در این شرایط باکتریها و مواد غذایی در لثه دور دندان تجمع می‌کنند و باعث تورم لثه، درد و بوی بد دهان دایمی میشود.
3. دندان عقل نهفته:
اگر دندان عقل هیچ فضایی نداشته باشد، داخل استخوان گیر می‌افتد و باقی می‌ماند. در این صورت لازم است تا قبل از آسیب به دندانهای مجاور، خارج شود تا عفونت و تحلیل ریشه ایجاد نکند. در این شرایط حتما باید طی جراحی دندان عقل خارج شود.
فرق جراحی با کشیدن دندان عقل:
فرق جراحی و کشیدن دندان عقل ، در میزان نهفته بودن دندان است. یعنی اگر دندان مثل بقیه دندانها کامل در دهان روییده باشد، کشیده می شود. اما اگر بخشی از دندان در لثه یا استخوان گیر افتاده باشد، نیاز به برداشت آن بافتها به کمک جراحی داریم.
تفاوت دندان عقل بالا و پایین:
در فک بالا ریشه دندان عقل معمولا محروطی است ولی دندان عقل فک پایین ریشه های بازتری دارد. البته این مورد همیشگی نیست.
دندان عقل فک بالا در استخوان نرم تری قرار گرفته است و معمولا راحت تر از دندان عقل فک پایین کشیده می شود.
دندان عقل فک بالا به سینوس نزدیک است ولی دندان عقل فک پایین با عصب فک مجاورت دارد. اگر دندان عقل روی عصب باشد بعد از جراحی ممکن است بی حسی زبان، گوشه لب ایجاد شود.
دندان عقل بالا چند ریشه دارد؟
ممکن است دارای یک ریشه یا حتی سه ریشه باشد. اما در بسیاری موارد هم ریشه ها کاملا بهم چسبیده و به شکل یک ریشه هستند.
ضرورت کشیدن دندان عقل:
در صورتیکه این شرایط در دندان عقل وجود داشته باشد، باید کشیده شود:
1. پوسیدگی دندان عقل به صورت گسترده: کشیدن دندان عقل پوسیده باعث از بین رفتن درد دندان و التهاب لثه می شود. در شرایطی که پوسیدگی دندان عقل کم باشد، می توان دندان عقل خراب را ترمیم کرد. اما اگر پوسیدگی به عصب دندان رسیده باشد، معمولا باید خارج شود. معمولا به علت دسترسی دشوار به دندان عقل برای انجام مراقبتهای بهداشتی مثل مسواک و نخ دندان این مشکل ایجاد می شود.
2.اگر فضای کافی برای دندان عقل وجود نداشته باشد، دندان عقل به صورت نهفته یا نیمه نهفته می شود. در این صورت اگر دندان عقل نهفته را نکشیم، عفونت های مکرر لثه و درد و بوی بد دهان ایجاد می شود. به این وضعیت که در اثر گیر افتادن باکتریها و مواد غذایی زیر لثه ایجاد می شود، پری کرونیت می گوییم.
3. معمولا قبل از شروع درمان ارتودنسی، توصیه به جراحی دندان عقل می‌کنیم تا از فشارهای بعدی دندان عقل بر روی دندانهای دیگر جلوگیری شود. بعضی اعتقاد دارند که ایجاد فشار دندان عقل، روی دندانهای دیگر باعث به هم ریختگی نظم دندانها می شود. اگرچه این ادعا هنوز اثبات نشده است.
4. دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته، ممکن است به صورت مایل یا کاملا خوابیده در فک قرار گرفته باشد، در این حالت با ایجاد فشار به دندان مجاور، باعث تحلیل و از بین رفتن ریشه دندان 7 (دندان جلویی) میشود. در بسیاری موارد علاوه بر کشیدن دندان عقل، مجبور به خارج کردن دندان آسیای دوم هم می‌شویم.
5. گاهی در انتهای ریشه دندان عقل، کیستی وجود دارد که نیاز به تخلیه دارد، در این شرایط لازم است که بعد از کشیدن دندان، کیست انتهای ریشه هم خارج شود.
6. درمان دردهای ناحیه انتهای فک: در بسیاری موارد علت اصلی درد فکی، مشکلات ایجاد شده توسط دندان عقل است که با کشیدن آن برطرف میشود.
جراحی دندان عقل نهفته:
دندانها اغلب به علت نداشتن فضای کافی، نهفته می مانند. البته به علت جهت رویش نامناسب، متراکم بودن استخوان پوشاننده روی دندان، لثه اضافی روی دندان یا تداخل با دندانهای مجاور هم ممکن است نهفته بمانند. علتهای ژنتیکی هم میتواند باعث نهفتگی دندان عقل شود.
بهترین زمان کشیدن دندان عقل: دندان عقل در چه سنی کشیده شود؟
در مورد بیمارانی که مایل به خارج کردن دندان عقل خود هستند همیشه با این سوال مواجهیم: سن مناسب برای کشیدن عقل چه زمانی است؟
با افزایش سن، جراحی دندان عقل نهفته دشوارتر می شود. چون هم ریشه ها کاملتر می شوند و هم استخوان اطراف دندان متراکم تر می شود. علاوه بر این، احتمال صدمه به دندانهای مجاور و استخوان فک هم بیشتر خواهد بود.
هرچه سن بالاتر می رود، عوارض جراحی بیشتر می شود و مدت زمان طولانی تری برای ترمیم استخوان نیاز خواهد بود. در افراد جوان بهبودی عصب و بازاسازی شدن بافتهای لثه سریعتر و بهتر اتفاق می افتد
بهترین سن برای جراحی دندان عقل نهفته 20-18 سالگی است. بعد از آن، هرقدر که سن فرد بالاتر رود، عوارض جراحی بیشتر خواهد شد.
از دندانپزشکان مکررا سوال می شود که : “دندان عقل کی در میاد ؟” . زمانی که فرد به سن 18 سالگی رسید،دندانپزشک می تواند با بررسی فضای موجود به طور قطعی احتمال نهفته بودن دندان عقل را مشخص کند و در صورت لزوم آن را خارج کند. معمولا در افراد بالای 35 سال که نهفتگی شدید دندان عقل دارند و این دندان به صورت افقی قرار گرفته، دندانپزشک از خارج کردن دندان خودداری میکند و هر 1-2 سال با عکس مناسب دندان را بررسی می کند تا از ایجاد نشدن کیست و تومورهای استخوانی مطمئن شود.
مراقبت بعد از کشیدن دندان عقل:
بخش مهمی از بهبودی بعد از عمل جراحی دندان عقل، مراقبتهایی است که بیمار در منزل انجام می‌دهد.
1- بهترین مسکن بعد از کشیدن دندان عقل چیست؟
2- بهترین کار بعد از کشیدن دندان عقل چیست؟
3- بهترین درمان بعد از کشیدن دندان عقل چییست؟
بعد از کشیدن دندان ، خصوصا دندان عقل رعایت نکات زیر میتواند به کنترل خونریزی، جلوگیری از عفونت دندان و بهبودی سریعتر کمک کند:
بلافاصله بعد از کشیدن دندان عقل:
1.بعد از کشیدن دندان عقل ،یک تکه گاز استریل توسط پزشک روی قسمت جراحی شده گذاشته میشود. آن را تا 1ساعت با فشار ملایم روی قسمت جراحی شده نگه دارید.
2. بعد از یک ساعت، مواد شیرین و خنک مثل بستنی ساده میل کنید. دقت کنید که داخل بستنی، مغزیجات مثل بادام و پسته (مثل بستنی مگنوم یا سنتی) نباشد. این مواد ممکن است داخل زخم گیر کنند.
تا 24 ساعت اول بعد از کشیدن دندان عقل:
از خالی کردن اب دهان خودداری نمایید. در صورت عدم رعایت این نکته دچار خونریزی خواهید شد. مقداری خونابه تا 24 ساعت اول کاملا طبیعی است، آن را قورت بدهید. در صورتی که ادامه‌دار شد، از یک چای کیسه‌ای مرطوب شده در آب کاملا خنک روی محل زخم استفاده کنید. این کار خونریزی را کاهش می‌دهد.
مایعات خنک و شیرین استفاده کنید. مصرف هرگونه غذای داغ در 24 ساعت اول ممنوع است و می توانند باعث شروع خونریزی شوند.
غذاهای سفت و جویدنی استفاده نکنید.مواد غذایی سفت ممکن است باعث باز شدن بخیه ها شود. آبمیوه خنک، بستنی، یخ در بهشت، سوپ ، فرنی، شیر برنج کاملا خنک مواد مناسبی هستند. مواد میکس شده که داخل یخچال گذاشته شده مناسب است. رژیم غذایی با پروتئین کافی ضروری است.
کمپرس یخ به این صورت که 10 دقیقه کمپرس گذاشته شود و 10 دقیقه برداشته شود، به کنترل خونریزی و کاهش تورم صورت کمک میکند. این کار را تا 24 ساعت بعد جراحی ادامه دهید.
به هیچ عنوان با نی چیزی نخورید و به جای آن از قاشق و یا لیوان استفاده کنید.
از صحبت کردن خودداری کنید. این کار باعث جابجایی قطعه گاز داخل دهان شما و شروع خونریزی می شود.
از دهانشویه حتما استفاده کنید ولی روی ناحیه بخیه شده مسواک نکشید.
از انجام ورزشهای سنگین تا 24ساعت خودداری نمایید. فعالیت فیزیکی و جسمانی نباید انجام شود و به خوبی استراحت کنید تا ترمیم زخم بهتر شود.
مسکن و آنتی‌بیوتیک تجویز شده را بلافاصله بعد از ترخیص شروع کنید و تا یک هفته مرتب استفاده کنید.استفاده از مسکن ها را حتی در صورت نداشتن درد در روزهای اول ادامه دهید. این مسکنها باعث کاهش التهاب و تورم می شود. در صورت ادامه درد می توان از شیاف دیکلوفناک هم استفاده کرد.
بعد از جراحی تا 48 ساعت هنگام استراحت حتما زیر سر خود بالشت بلند بگذارید. این کار تورم صورت را کم میکند.
در دو روز اول مصرف زیاد مایعات با کالری بالا توصیه میشود. آب انبه، آب هلو و آب آناناس خنک بسیار مفید است.
نخ های بخیه عمدتا جذب هستند. اگر بعد از سه هفته هنوز بخشی از نخها در دهان شما باقی مانده اند، برای کشیدن آن به مطب مراجعه کنید.
مصرف قلیان بعد از کشیدن دندان عقل:
کشیدن قلیان بعد از کشیدن دندان عقل کاملا ممنوع است. این کار باعث خونریزی و عفونت میشود. تا یک هفته بعد از کشیدن دندان اصلا از سیگار و قلیان و سایر دخانیات استفاده نکنید. ترمیم بافتهای دهان بعد از استفاده از سیگار و قلیان به تعویق می‌افتد.
کمپرس گرم از روز سوم یا چهارم بعد از کشیدن دندان به کاهش درد و تورم ناحیه کمک میکند.
بعد ازجراحی درد و تورم و کبودی طبیعی میباشد. اصلا نگران نباشید.اما در صورت درد و تورم بیش از حد و یاظاهر شدن علائم غیر طبیعی مثل تب و لرز حتما با پزشک تماس بگیرید .
روند بهبود برای افراد مختلف متفاوت است اما در صورت الودگی و دستکاری لخته های خونی زخم روند بهبود طولانی تری خواهد داشت.